Ecuador, 03 de Mayo de 2024
Ecuador Continental: 12:34
Ecuador Insular: 11:34
El Telégrafo
José Maldonado

Columnista invitado

Pawkar Raymi

08 de febrero de 2016 - 00:00

Kay raymika ñawpamantami tiyarka. Kunan killakunawan rikushpaka, kay raymika marzo killa, 21 punchami kak karka, shinapash Españamanta mishukuna shamushka kipami kay raymika shuk punchaman yallirka, chashnami carnaval nishkawan chapurirka.

Kunan Ecuador llaktata rikushpaka, ishkaylaya Pawkar Raymimi rikurin. Shukka Imbabura markapimi tiyan, shukka Cañar markapimi tiyan.

Imbabura markamanta Pawkar Raymika mushuk shinami kan, kutin Cañarpika nawpa nawpa shinami kan.

Imbaburapika, ashtawanka Peguchepimi, mushuk Pawkar Raymika tiyan. 21 wata shinatami tiyan. Kay raymipika shikan pukllanakunami tiyan, shinallatak tutakunaka kaymantapash, shuk mama llaktamanta shamushka takikkunami, paykunapa takiwan, kushichinpash, tushuchinpash.

Pukllanamanta rimashpaka, kallaripika runpa haytanallami tiyarka, kunanka shuk pukllanakunapash, shuk mishanakuykunapashmi tiyan. Otavalo muyuntinpi kak ayllu llaktakunamanta, shuk markamantapashmi pukllankapakka shamun. Mishakkunaka kullkitapash, wiwakunatapashmi chaskin.

Kay punchakunapash pukllana panpa muyuntipika mikuna katunapashmi tiyan, chaypimi kusashka kuchi aychakuna, challwa kusashkakuna, atallpa, kachi apikuna, mishki apikunapash, shuk ima mikunakunapashmi mikunayay rikurin, shinapash kaytaka mana karanchu, rantinami kanchik.

Kichwa runakunaka katunakunawanmi shuk mama llaktakunaman rinchik, chaypi katushpa kawsanchik, shinapash kay killakunaka chay karu llaktakunapika chiri, rasu killakunami kan, chaymantami kikin llaktaman shamunchik. Pawkar Raymika chashnami Imbabura markapika kan. Kutin Canar markapika, ima shinami sarun karka, chashnallatakmi kunankaman katin.

Kay carnaval punchakunapa ishkay semana sirikpimi, wasikunapika, mutita, maykankunaka kuykunata, atallpakunata, kullki tiyakpika, kuchita rikunchik, shinallatak aswatapashmi ruranchik, maykan wasikunapika machana yakutapashmi charinchik. Imapaktak kaykakunaka kan? Wasiman shamukkunaman karanpakmi kaykunataka minishtinchik. Kunan punchakuna shinapa ishkay semana sirikpimi, yuyakkuna, wanprakuna, wawakunapash  tantanakushpa wasin wasin chayan.

Paykunaka ashtawanka takinmi, maykankunaka tushunpashmi. Wasiman chayashpami, chaypi kashkakunata rikushpa, takikunata ruran. Paykunatami “paseadorkuna”nishpa kayanchik. Paseadorkunaka wahayrukunatapash, misi karawan rurashka wankarkunatapash wakachishpami chayan. Takishkamantami paykunamanka, mikunata, aswatapash karanchik. Chashnami paykunaka wasin wasin chayan. Tukuy wasikunapimi imallawanpash chaskinchik.

Shinallatak kay punchakunami aylllukuna shuk ayllukunapa wasiman chayanchik, chaypika sumak mikunawan, aswawanpashmi chaskinchik.

Kashna Pawkar Raymikunami kunan ñukanchik llaktapika tiyan. Kanpa Pawkar Raymika ima shinatak kan? (O)

Resumen traducido al castellano

Fiesta del Florecimiento

En la zona andina del Ecuador actual existen 2 versiones de esta fiesta. Una en Imbabura, en la comunidad llamada Peguche, hoy conocida como super-Peguche. Y la otra en la provincia de Cañar en las comunidades indígenas.

Lo de super-Peguche es reciente, son 21 años de celebrarlo. Varios eventos conforman esta fiesta, por ejemplo, el campeonato de fútbol, básquet y otras competencias, en el que participan comunidades cercanas, así como también de otras provincias.

En las noches hay la presentación de músicos indígenas, muchos de ellos radicados en Europa, Asia, Estados Unidos. También artistas de otros países comparten su música. Algo especial es la noche de gala indígena, en la que todos acuden con sus atuendos tradicionales. La gastronomía kichwa también está presente en estas festividades.

Comunidades cercanas y otras no tan cercanas han reproducido lo que se hace en super-Peguche.

Pero ¿qué sucede en Cañar? Dos semanas antes del carnaval, las madres preparan el maíz para el mote, para la chicha y, de acuerdo con las posibilidades, gallinas, cuyes y un chancho.

La semana anterior y los días de carnaval, los adultos, jóvenes y niños, en grupo, llegan a las casas, allí cantan coplas improvisadas dedicadas a quienes las habitan. A ellos se los conoce como “paseadores”. No hay horario de llegada a las casas. Sus instrumentos musicales son un tambor hecho con cuero de gato y una flauta, hoy en día también se incluye la melódica, guitarra, etc. A cambio de su canto reciben comida y bebida y así recorren diferentes comunidades. Estas fiestas se constituyen en fuente de creación musical.

También estos son días de visitas entre familias, quienes viven fuera de la comunidad aprovechan de estas fiestas para compartir con sus familiares.

Lector, ¿cómo son sus carnavales? (O)

Contenido externo patrocinado

Ecuador TV

En vivo

Pública FM

Noticias relacionadas

Social media