Publicidad

Kunan punchakunaka maykan wakcha ayllukunami mushuk wasita chaskikun. Chashna chaskikpurapika Kichwa runakunapashmi tiyan. Pitak mushuk wasitaka mana munarinman.
Pikunami wasichinkapak Suyupa pankata charin, paykunami mushuk wasiyuk tukukun. Wasikunaka mana hatunchu kan, shinapash alli kawsankapak ministishkatami charin.
Kichwa ayllukunaka kushikushpami wasita chaskin. Mana amirishpami, kutin kutin wasitaka rikun. Shinapash chay mushuk wasimantaka, imatatak ashtawan allikachin?
Kichwa runaka kashnami nin. Pirkakunataka ñukanchikllatakmi ruray ushanchik, pirkakunataka allpawan, chay ladrillo, bloque nishkakunawanmi pirkay ushanchik nin, shinallatak wasi katatapash churay ushanchikmi nin. Pirkatapash, allpatapash llanpushkata, tullpuyuk kashkatapash allimanmi rikun. Shinapash, mushuk wasimantaka, imatatak ashtawan allikachin?
Kichwa runakunaka, chay mushuk wasimantaka, usnukunata, punkukunatami mana amirishpa, may allikachishpa rikun. Usnukunaka antawanmi rurashka kan, rirpuyukmi kan, punkunapash antawan, kaspiwanmi rurashka kan, pirkawan llutarishkami kan. Usnukunaka ukuta punchayachinmi, shinapash wayraka mana yakunchu. Kaykunatami may allikachin. Paykunaka pirkata, katata ruranchikllami nin, shinapash usnu killpanata, chay usnu killpanapi rirpukunataka mana hawalla ranti ushashkata, chaykuna llakta kuchullapi mana tiyashkata, hatun llaktakunapi tiyashkata, chayta apamunkapak kullki minishtirishkata, chaymanta paykunallatak wasichishpaka, chay usnukunata pintuwan, plástico nishkawan killpak kashkatami uyachin.
Punkumanta rimashpaka, shuklla punkuta churak kashkata, punkuta imapash tarishka kaspikunawan rurak kashkata, shinapash kay mushuk wasipi shuk hatun punkupash, shikan ukukuna punkuyuk kashkatapashmi may allikachin.
Ñukanchik hatun tayta-mamapa punchakunamanta rimashpaka, wasikunaka shuk ukuyukmi karka, mana usnuyukchu karka, shuk utukutami wasi hawapi kushni llukshichun charik karka. Chay ukupillatakmi yanuk karkanchik. Ukuka amsami kak karka, maykankunaka pintuwan, mana kashpaka, ishtirakunawanmi ukutaka rakik karka.
Ari, tukuymi wasiyuk kankapak munanchik. Shinapash ashallami wasiyuk kan. Wasichinkapak kullki tantachinaka mana hawallachu kan. Maykankunaka ushanmi. Shinami hatun, malta, uchilla wasikunata wasichin. Maykakunaka, imapash kullki tarishkaka mikunkapak, imapash wawakunapa ministishkapallami paktachinchik, chaymantami minkarishka, kimirishka kawsanchik. Kunan mushuk wasita wakchakunaman kukushkaka may allimi rikurin.
Tukuykunami wasiyuk kankapak munanchik, chaymantami ushashpaka, kawsakuk llaktapillaktami tarpushpa, awashpa, imakunata rurashpa kullkita tantachinchik. Mana kashpaka kay mama llaktapa ukupillatakmi shuk llaktakunaman rinchik, mana kashpaka, shuk mama llaktakunamanmi rinchik. Shinchimi llankanchik, maykankunaka kullkita tantanchinmi, chay kullkitaka wasita rurankapakmi tantanchinchik. (O)
Resumen traducido al castellano
Lo mejor de la casa nueva
Una casa es el sueño de muchos. Igual en el mundo indígena kichwa. Ese sueño nos empuja a salir de la comunidad. Vamos a diferentes lugares en busca de los recursos que nos permitan tener una casa.
La gran mayoría, ante lo inalcanzable, nos conformamos viviendo junto a los padres o rentando un sitio muy sencillo donde vivir. Para muchos de nosotros, una casa no es más que un cuarto, al cual acondicionamos para cocinar, descansar, dormir. Allí ‘nos acomodamos’.
Sin embargo, en estos tiempos se presentaron ciertos programas estatales que a través de un bono permiten acceder a una casa a familias de escasos recursos. Entre ellas se ha favorecido a algunas familias indígenas.
Cuánta alegría causa el recibir una casa nueva, sobre todo ‘terminada’. Pero, los indígenas, ¿qué valoramos más de esta casa nueva? Resulta interesante conocer que la casa en sí es muy valiosa, pero lo que más nos agrada es ver que la casa tiene ventanas y vidrios. Qué difícil resulta tener una ventana con vidrios. También se aprecia la puerta o puertas que hay en el interior de estas casas. El agua al interior de la casa resulta algo extraño, pero pronto nos acostumbramos.
Lo extraordinario de estas casas no son las paredes, pues las podemos construir; no es la cubierta, ya que sabemos cómo colocarla; no es la puerta principal, aunque sencilla, la hacemos e instalamos. Lo especial de estas casas son las ventanas, vidrios y sus puertas interiores. (O)