Publicidad

Ecuador, 29 de Marzo de 2024
Ecuador Continental: 12:34
Ecuador Insular: 11:34
El Telégrafo
José Maldonado

Kunan puncha yachakuna

04 de septiembre de 2017 - 00:00

Antispi, Amazoníapimi, kunan lunes punchaka, yachakunaka kallarinka. Ashtaka wanpra, kuytsa, wawakunami yachana wasikunaman rinka.

Sarun imawan yachakuk kashkata, kunan imawan yachakukushka hawami ashata killkakrini, kanpashchari kaytaka yuyarinki.

Yachana wasipi kashpaka, minishtishkakunataka `carril´ nishkapimi apak karkanchik, kayka karawan, kara shinawan rurashka kipimi karka. Kunanka yachakunkapak minishtishkakunataka `mochila´ nishkapimi apan. Shuyushkakuna, shikan tullpuyuk, hatun, uchilla, shuk imakunawanpashmi tiyan.

Hatun yachana wasipi yachakuna chawpiyakukpimi, pankakunapa rikchakta surkuchina kallarirka. Sumak yachana wasipimi ashtawan rikchakkunata surkuchirkanchi, shinami kamuta mana rantina karkanchik. Minishtishka pankakunata rikushpami, rikchakta surkuchik karkanchik. Maykan watakunatami kaywan yachakurkanchik. Yachachikkunaka shikan kamukunamanta rikchakkunatami kuk karka, chaytami killka katik karkanchik.

Hatun yachana wasipi kakpi, ña kayta tukuchina watami, yupana rikurirka. Chayka mishu shimipika `calculadora´ nishkami karka. Chaywanmi yupak karkanchik. Sumak yachana wasipi kashpaka, imapakpashmi chay yupana nishkataka minishtirirka. Charishpaka, rikuriyashpami kana karkanchik. Chinkachishpaka, shuwakpika, hatun llakimi apak karkanchik.

Kunanka yupanamanta rimashpaka, chay laptop nishkapi, computadora nishkapimi tiyan, chaykunapimi yupanlla, mana kashpaka, chay apanalla kayanakunapipashmi tiyan, chaypimi tispishpa yupanlla.

Yachachik rurachun nishkataka killkana máquina nishkapi killkashkatami kuk karkanchik. Hatun yachana wasipimi kaywan killkanataka yachachik karka. Alli yachakkunaka utiyallami pitas pitas killkak karka. Mana ushakkunaka shuk pankata killkankapakka ninantami unayak karkanchik. Shinallatak pantarishpaka, kutinllatakmi tukuy pankata killkana karka, chay radex nishkami pantashkata pichanapika ninanta yanapak karka, ¿yuyarinkichu?

Killkana máquinapa rantika kunanka chay ñakalla rimashka  laptop, computadora nishkami kan, chaypimi killkan, kaytaka shuk killkak nishkamanmi kachan, kaymantaka killkashka pankami llukshin. 

Kunanka chay internet nishkapashmi tiyan, chaywanka imakunatami rikunlla, yachay chayanlla. Sarunka kamukunapimi maskak karkanchik.

Ñukanchik yachakuna punchakunawan rikushpaka, kunan yachakunaka shikanmi kan.

Kayta killka katikuk, ¿Killkana máquinawan manachu llaki aparkanki? ¿Manachu internet nishkapi imatapash maskankapakka wawakunata yanapachun mañanki?

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Resumen traducido al castellano

La educación de ahora

Justamente hoy se inicia un nuevo año lectivo en la Sierra y Amazonía. Y ya imagino niños, jóvenes acudiendo presurosos a su primer día de clases.

Mirar a los estudiantes de ahora con lo que asisten a sus escuelas, colegios me hace recordar cómo fue en mi época. Lo primero que veo son las mochilas, de diferentes tamaños, colores, con dibujos, imágenes incluidos; en mis tiempos teníamos el carril de cuero o imitación cuero.

Cuando estaba por terminar el colegio aparecieron las famosas copias en vez de las hojas de papel periódico mimeografiadas (el mimeógrafo era un instrumento utilizado para hacer copias de papel escrito en grandes cantidades). Ahora es pan de cada día sacar copias ‘kérex’, como dicen los jóvenes en son de broma.

Imposible olvidar los trabajos escritos en máquina de escribir. Obvio, los más habilidosos lo hacían rápido, mientras que otros tardábamos mucho en escribir una hoja. Qué martirio era equivocarse al final de una página, pues había que volver a repetir todo, pero cuánto nos ayudó en estos casos el radex. Hoy en día existe la laptop, la ‘compu’, allí se escribe y pasa a la impresora y la hoja sale impecable.

También estando en el último año del colegio aparecieron las calculadoras y reemplazaron a la reglas de cálculo. Ahora en la laptop, en la ‘compu’ y aún más en los celulares se puede hacer diferentes operaciones matemáticas.

Estimado lector, ¿y usted fue de los estudiantes de carril? ¿Sufrió con la máquina de escribir? ¿Fue un versado en el uso de la calculadora? ¿Y ahora cómo le va con el internet, ‘expertazo’ o pide ayuda a sus hijos?  

Contenido externo patrocinado

Ecuador TV

En vivo

Pública FM

Noticias relacionadas

Social media