Ecuador, 25 de Abril de 2024
Ecuador Continental: 12:34
Ecuador Insular: 11:34
El Telégrafo
José Maldonado

Shuk shimita yachanamanta

24 de octubre de 2016 - 00:00

Kaynanik semanami, Quito llaktapi shuk hatun tantanakuy tiyarka. Maypimi Kawsaypa Wasi ninchik, maypimi Arbolito panpa kan, maypimi Hatun Tantanakuypa kuchupi panpa tiyan, chaykunapimi tantanakuypash, shuk ima rikunakunapash tiyarka.

Shikan mama llaktamantami shamurka. Paykunaka llaktakunapi alli kawsankapak imakunata rurashkamanta, rurakushkamanta, shamuk watakuna ruranamantapash rimankapakmi shamurka. Kay tantanakuyka ishkay chunka wata, ishkay chunka watami tiyan. Kay mushuk tantanakuyka Quitopimi karka. Ashtaka ashtakami kay llaktaman chayarka.

Rimankapak shamukkunaka, llakta pushakkunapash, shikan mama llaktamanta kachamushkakunapashmi karka.  

Kaypika rimashkakunata uyana ukukunapash, shikan imakunata rikuchina chukllakunapashmi tiyarka, kaykunapimi mama llaktakunaka imata rurakushkata riksichikurka.

Ñukaka rimakushkaman yaykuna pankataka mana charirkanichu, chaymantami chaymanka mana rirkani, shinapash chukllakunapi ima tiyashkata rikunkapakka yaykunallami karka, chaymanmi rirkani.

Tawka mama llaktakunami chukllakunapika karka, ñukanchik llakta muyuntimanka mama llaktakunapa chukllakunapika mishu shimipi rimakurka, chayka imapash willakushkataka yachanallami karka. Imapash killkashkakunapash mishu shimipimi karka.

Shinapash karu mama llaktkumanata shamushkakunaka, paykunapa chukllapika  paykunapa kikin shimipimi rimakurka, mishu shimitaka mana yacharkachu, chayka hatun llakimi karka. Shina kakpipash tukuy chaypi kakkunaka shuk shimipimi rimarka. Chay shimika inglésmi karka. Chashnami shikan mama llaktamanta shamushkakunaka, shuk mama llaktamanta shamushkakunawanka ingléspi rimarka. Shinaka imatapash ninkapak, mañankapak, willankapakka ingléspimi rimakurka.

Uyaychik, ñukanchikpashmi chaytaka yachakuna kanchik. Maykankunaka shinchi kashkatami yuyanka, mana chashnachu kan. Ashtaka Kichwa runakunami ñukanchik kikin shimita, shinallatak mishu shimitapash rimanchik. Amazoníamanta wawki-panikunaka kimsa, mana kashpaka chusku shimitami riman. Imamanta ninkichikchari, paykuna shuk kawsaymantakunawanmi riman, chaymantami chashna shikan shimikunta yachan.

Shinaka shuk shimita yachanaka mana shinchichu kan. Kunan punchakunaka ñukanchikpurami Europaman, Asiaman, Estados Unidosman, shuk mama llaktakuman rin, paykunka ñami inglésta, francésta, alemánta, japonéstapash riman.

Kayta killka katikuk, ¿Manachu piti piti inglés ta yachanki? ¿Estados Unidosman rishpaka, ‘Yuni’ man rini ninkichu? ¿Mashnapa katunki nikpika, ‘Ten dólar’ ninkichu? Yachakunami kanchik, mana kashpaka, uparuku shinami kashun.

Ah, chay tantanakuyka Hábitat III nishkami karka. (O)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Resumen traducido al castellano

Otro idioma

La semana anterior hubo en Quito presencia de delegaciones de diferentes países. La Casa de la Cultura, el parque El Arbolito y las inmediaciones de la Asamblea Nacional fueron sitios en los cuales se ubicaron stands, así como los lugares de las conferencias.

El ingreso para ver los pabellones no requería de acreditaciones, así que fui a ver qué había. En el de los países de habla hispana no hubo problemas para conocer de qué se trataba, pues explicaban en español y eso sí entiendo, y más o menos hablo.

Pero también vinieron de diferentes países de Norteamérica, Europa, Asia, África, etc. Y allí estuvo la dificultad. Obvio que hablaban su propio idioma, pero casi nada sabían de español, entonces el inglés fue la lengua de comunicación.

Allí sentí la necesidad de conocer más este idioma. Lo poco que sabía sirvió para preguntar y entender algo de lo que exponían. Ya algunos mencionarán las dificultades para aprender, pero vale recordar que los indígenas somos bilingües; y si vamos a la Amazonía, muchos son trilingües y hasta cuatrilingües.

Además, entre los indígenas que visitan otros continentes ya hay quienes hablan inglés, francés, alemán,  japonés, etc., mientras que a los que permanecemos en el país nos toca expresarnos con lo que nos enseñan en las instituciones educativas.

Estimado lector, ¿usted habla ‘pite’ inglés? ¿Por lo menos sabe decir me voy a  ‘Yuni’? ¿El precio de algo que vende ya dice ‘Ten dólar’? Aprenda, aprenda para no estar medio mudo en programas como el que pasó.

Ah, por cierto, el evento de la semana anterior era el Hábitat III. (O)

Para estar siempre al día con lo último en noticias, suscríbete a nuestro Canal de WhatsApp.

Contenido externo patrocinado

Ecuador TV

En vivo

Pública FM

Noticias relacionadas

Social media