Imprimir esta página
José Maldonado

Putsuku yaku

08 de mayo de 2017 - 00:00

Kaynanik punchami shuk riksishkawan tuparkani, parlankapakmi shuk yana yakuta katuk ukuman yaykurkanchik. Shinapash chaypika chaypi rurashka putsuku yakuta katukurka. Chayta katukka alli kashkata, mishki kashkata, mana shuklla shina kashkata tawkalaya tiyashkatami willarka. Shinami yana, puka, killu, shukpash tiyashkata riksichirka. Malllinkapakmi pukata mañarkanchik.

Ishkay hatun shilapimi chaytaka apamurka. Manchay manchaymi upiyay kallarirkanchik. Mana amintachu karka, yakunayaywan kakpichari, may mishki karka.

Ña shilata chawpiyakushpaka, parlanaka allimanmi katikurka, yuyaykunapash achikllami tukurka, mana shuklla yuyayllachu uyarirka, tawkami llukshimurka.

Kaykunata rikushpami, putsuku yaku imapa alli kashkata maskay kallarirkani. Kaykunami tiyashka. ¡Uyaychik, riksichik!! 

Putsuku yakutaka cebadawanmi rurak kashka, yakupashmi tiyak kashka, lúpulowanpashmi rurak kashka. Kayka shuk yurami kan. Kaypa sisawanmi putsuku yakuta rurak kashka.

Puntaka putsuku yakuta upiyashpaka, ninantami yaku ishpachin, chashanami imapash mapakunata ñukanchi aycha ukumanta llukshichin. 

Shinallatak kayta upiyanaka tullukunapami alli kashka, kaypika silicio nishkami tiyashka, kaymi irkiyakuk tullukunapa alli kana kashka, chashnami putsuku yakuka tullukunata shinchiyachik kashka.

Mana chayllachu kan, maykan kutinka ñukanchik huñaka yankatami shutun, wikisapapashmi kanchik, asha uhupashmi tiyan, kunkatami nanan, atsiyanchinpash, irkimi kanchik, chaypapashmi putsuku yaku upiyanaka alli kana kashka. Maykunakunaka kunuchishpa upiyana ashtawan alli kashkatami nin, chayta upiyakpi sinka paskarik kashkata, uma nanaykuna, uhukuna asha asha chinkarishpa katik kashkatami ninpash.

Shinallatak wakinpika mikunchik, mikunchik, shinapash mana ishpay ushanchikchu. Chaypapashmi putsuku yakuta upiyanaka alli kana kashka, ishpachikllami kashka.

Akchata kaywan mutiyachishpa ñakcharinaka allimi kana kashka, akchaka amukllapash achikllapashmi tukuk kashka, shinapash mana allimanchu ashnak kashka.

Kaytapashmi uyarkani, chashna yallimana purishkamanta shaykushka kashpaka, chakita nanakpika, kunuklla kachi yakupi chakita washakuchina alli kashkatami nishka, shinapash yakupa ranti putsuku yakuta churanaka ashtawan allimi kana kashka, putsukumi chakita sumakta samachik kashka.  Shinapash kashna rurashpaka kay llakikunami tiyan, shukka chakika llutarikuk shinami tukun; shuk hatun llakipashmi tiyashka, chay putsuku yakutaka mana upiyay ushanchikchu.

!Uyaychik¡ Hanpi shina kachunka, shuk shilatallami punchanta upiyana kanchik. Ama unkunkapakmi alli kashka.

Kayta killkakatikuk, ¿shuk shilatallachu upiyakrinki? ¡Paktarak shuk shuk six packta, paktarak shuk jabata upiyankiman! (O)

Resumen traducido al castellano

Agua espumosa

Es la traducción aproximada para decir cerveza en lengua kichwa. El otro día me encontré con una amiga a los años y ese fue motivo para degustar unas frías. Hoy en Quito hay sitios en los cuales venden aguas espumosas hechas artesanalmente. Ha habido negra, amarilla, roja, etc.

Quien nos atendió nos dio las características y las bondades de cada una de ellas, al final decidimos pedir la roja.

La primera sorpresa nos vino en unos vasos enormes. Probamos y se mostró muy especial. Pero creo que era porque estábamos con sed, había sido un mediodía y tarde soleados en Quito.

A cada sorbo, la conversación fue amena, las ideas se clarificaban, había facilidad de palabra, más y nuevas ideas fluían. Esto me hizo buscar los beneficios de la cerveza y he aquí unos pocos.

Es diurética; al beber, enseguida da ganas de orinar; evita el estreñimiento, por la ingesta de fibra; es buena para el cabello, pues lo vuelve suave y brilloso; después de una larga caminata ponga sus pies en un recipiente con ‘biela’, las burbujas generarán un efecto relajante. Solo en este último caso es que se desperdicia la cerveza, es decir, que no se puede beber.

Estimado lector, ya sabe, la próxima vez que le vean tomando la agüita espumosa dígales que está previniendo enfermedades o curándose. Pero recuerde que es bueno un vaso diario, no un six pack; peor una jaba. ¡Salud por la salud! (O)

Para estar siempre al día con lo último en noticias, suscríbete a nuestro Canal de WhatsApp.

Contenido externo patrocinado

Ecuador TV

En vivo

Pública FM

Noticias relacionadas

Social media