Ecuador, 19 de Abril de 2024
Ecuador Continental: 12:34
Ecuador Insular: 11:34
El Telégrafo
José Maldonado

Kunan puncha

10 de julio de 2017 - 00:00

Kunan punchami, pimi Ecuador mama llaktata shikanyachirka, payka shuk mama llaktamanmi rinka,  payka Europamanmi rinka.

Paytaka Quito llaktapi, shuk sumak yachana wasipimi riksirkani. Ñukaka ñukanchik Kichwa shimita yachachikmi karkani, chashna yachachikukpimi, kunkaylla shuk hatun mishu rikurimurka. Payka chay sumak yachana wasipi kullki charina hawa yachachikurka, kichwata yachakunkapak munashkatami nirka. Ñukaka shamuylla nirkanimi.

Chashnami kichwata yachakuy kallarirka. Shinapash shuk wata shinata, shuk runa markapi, shuk runa kitipi, shuk runa ayllu laktapi kawsashkamantami ñukanchik kawsaymanta imakunata yacharka. Payka Guayaquilmanta kashkatami willarka.

Chay sumak yachana wasipika tawka ñukanchikpurami yachakuk karka. Payka runakunapa llakita riksirkami, chashnami paykunata imakunawan yanapak karka. Chaytami rikurkani, yachakukkunapashmi ñukaman willarka. Chashnami chay yachachikka ñukanchikpurataka yanaparka.  Kutinllatak, pipash mana nirkachu, ñukami rikurkani.

Shuk puncha payka Kullki Charinata Rikuk Wasi pushakmi tukurka. Chashna kashpapash mana kariyashkachu karka. Punchanta ima shinami karka, chashnallatakmi karka. Kipaka ñami llakta pushak tukunkapak shayarishkata uyarirka. Chay akllanapika misharkami. Ecuador llakta pushakmi tukurka. Chunka watatami llakta pushak shinaka karka.

Mama llaktapa minishtishkata rikushpami, kay chunka watata imakunata rurarka. Chaytaka mana ninachu kani, ñami rikushkanki, chaykunatami purinki, chay chakakunatami chinpanki, chaykunapimi hanpirinki, chaykunapimi kanpa wawakunaka yachakun; tutakunaka mana amsachu kan; chuya yakutami upiyanki; kashnakunaka ashtaka ashtakami kan, kaypi killkankapakka mana paktanchu.

Sarunka Suyupa Wasikunaka puñukuk shinami karka, shinapash kay chunka wataka, utiyalla, kutsillami llankan, minishtishkakunata kunkapakka mana yapata unayanchu. Mama llaktaka kashnakunapipashmi shikan tukushka. Kaytaka Shuti Killkachina Wasi ima tukushkapimi rikunalla kan. 

Ñaka nishkakunata rurachinkapak maykan kutinka may piñami tukurka, maykan kutinka shinchi rimarka, maykan kutinka kushillami karka. Chaytapash rikurkanimi. Kanpash rikurkankichari.

Kay ñukanchik Ecuadorta shikanyachikmi, kunan, kay lunes punchaka karuman rin. Paypash aylluyukmi kan, paykunawan tantanakunkapakmi rin. ¿Pitak payka kan? ¡Rafael Correa!

Pay manarak llakta pushka kakpika, Ecuadorka puñukuk shinami karka, chunka wata kipaka shikanmi kan. Paytami ñukanchik kayakaman niata shukyachishpa kashna nini. ¡Kawsashpaka, kutin tuparishunmi! ¡Wañushpaka, quizás ña mana!

Resumen traducido al castellano

Hoy día

Cómo no recordar a aquella persona que cuando iniciaba un nuevo semestre de aprendizaje de lengua Quichua, en una universidad en Quito, solicitó ser oyente. Imposible olvidar su entusiasmo y ánimo por aprender este idioma.

En sus tiempos de catedrático su accionar no fue solo de palabra, pues la solidaridad se manifestaba en ayuda concreta para los estudiantes indígenas en dicha universidad. No es que me contaron, yo lo vi.

Qué difícil va a ser no reconocer lo que dicho personaje hizo en diez años por este Ecuador. Con su insistencia, su coraje, su ímpetu, su constancia lo transformó. Las obras están a la vista, véalo, admírelo, disfrute. Obvio que a algunos les debe arder, como poner ají en una herida, ver estas cosas tangibles.

Como dirían los jóvenes, ‘bestial’ fue el cambio en muchas instituciones públicas en brindar servicios, de lo anonadado que era, pasó a ser eficiente, ágil, presto. Me pregunto si seguirán en ese rumbo.

Estimado lector, ¿ya sabe de quién hablo, verdad? Sí, de Rafael Correa. Verá, no se vaya a olvidar, en época del AC, o sea ‘Antes de Correa’, esto era impensable, pero en los años del DC, sí ‘Después de Correa’ se demostró que sí se puede y que los ecuatorianos podemos vivir mejor.

Y llegó el momento de su  partida y ese día es hoy. Estimado Presi, para muchos seguirá siendo Presi y va la despedida andina modificada de quien le sacaba de casillas en los Enlaces Ciudadanos:  ¡Mientras viva, siempre nos volveremos a ver! ¡Cuando muera, quizás ya no! (O)

Para estar siempre al día con lo último en noticias, suscríbete a nuestro Canal de WhatsApp.

Contenido externo patrocinado

Ecuador TV

En vivo

Pública FM

Noticias relacionadas

Social media