Ecuador, 23 de Abril de 2024
Ecuador Continental: 12:34
Ecuador Insular: 11:34
El Telégrafo
José Maldonado

Mushuk wata

27 de marzo de 2017 - 00:00

Kaynanik martes punchami ñukanchikpaka wataka tukurirka, shinallatak mushuk wataka kallarirka. Chawpi puncha tukukpimi, shuk kaspita shayachikpika, muyuntipika mana ima llantu rikurin, chaymi wata tukurishkata, shinallatak wata kallarikushkata ninchik. Kay raymitami Pawkar nishpa shutichirkanchik.

Españamanta mishukuna shamushka kipaka, kay ramitaka chay carnaval nishkamanmi kimichirka, chashna kashkamantami kay punchataka kunkurikushkanchik, shinapash maykan ayllu llaktakunaka, yachana wasikunaka kay punchatami kawsachikun. Chashna hatunyachishpa katichun.

Kaymantami ashtawan rimankapak karkani. Shinapash kay punchapashmi mana hanpiripak unkuyyukkunapa puncha kashka. Kayka ñukanchik ayllukunapipashmi rikurin.

Ñawpa ñawpa watakunamanta rimashpaka, kashna wawakuna wacharikpika, paykunataka shuk imakunatami yachachik karka, paykunaka shuk yachak shinami tukuk karka.

Shinapash mishukuna samushka kipaka, chayka shikanmi tukurka.

Kayna watakunamanta rimashpaka, chashna wawayuk kashpaka, kay wawakunataka, pakashpami charik karkanchik; chashna wawayuk kashpaka, pinkanayachik karkanchikmi. Maykan kutinka paykunataka watashpami charik karkanchik, mana kashpaka, maypimi wiwakunata wichak karkanchik, chaypimi charik karkanchik.

Ari, chashna wawayuk kashpaka, shuk hatun llaki shinami rikurirka. Paykunawanmi wañunkaman kawsana karkanchik. Paykuna mana ima ruray ushashkatami rikuk karkanchik.

Shinapash kunkayllami ñukanchik ayllu llaktaman paykunata rikunkapak shamurka. Manuela Espejo Ruranamantami kanchik nishpami chayamurka. Maykunapika chashna shamushpa tapukpika, manchay manchaymi kashna mana hanpiripa unkuyyuk wawamantami imatapash kutichirkanchik. Imatashi rurakrin nishpami ukullaka tapukurkanchik.

Shamukkunaka yanapakrinchik nishpami rirka, maykan punchakuna kipaka, mana rikushkakunawanmi shamurka. Chashnami puñunkapak amuklla siririnakunawan; katanakunawan; mayllankapak, armankapak minishtikakunawan; shuk imakunawanpash shamurka.  

Mana chayllachu karka. Maykan mana hanpiripa unkuyyukkunaka yallimana unkushkami karka, paykunamanka Joaquín Gallegos Lara shutiyuk bonotami kurka. Killantami kullkita kun, chay kullkika mana hanpiripa unkuyyukkunata rikuchun, mikuchichun, churakunapa, hanpipa, shuk imakunapami kun.

Mana chayllachu kan, kunanka Suyupa wasikunapi, llankachik wasikunapipashmi mana hanpiripa unkuyyukkunata llankachina kan nikuk kamachi tiyan, chaymantami paykunaka ña llankakun. Maykan ayllukunaka mana hanpiripa unkuyyukpa llankashka kullkiwanmi kawsakun.

Ari kunanka paykunataka mana pakanchikchu, paykunamanta mana pinkanayachinchikchu, ashtawankarin paykunaka ña yachakukunpash, llankakunpashmi. Kayta killka katikuk, kaykunata uyashpa, ¿imata ninki?

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Resumen traducido al castellano

Año nuevo

El pasado 21 de marzo al mediodía concluía e iniciaba el año andino Quichua; a esta fecha se la denominó como el día sin sombra. Es el equinoccio, momento del año en el que la duración del día es igual a la de la noche en todo el planeta Tierra. Es el tiempo del crecimiento y reverdecer de la naturaleza.

Antes de la conquista española alrededor de este día se celebraba el Pawkar Raymi o fiesta del florecimiento; en lo posterior se acondicionó a la fiesta del carnaval.

Estimado lector, estaba con todo el deseo de detallar este acontecimiento andino. Sin embargo, esta fecha también era el Día Mundial del Síndrome de Down. Y me puse a pensar en la situación de las personas con discapacidades.

Hoy en día los veo presentes en diferentes lugares: si hablamos de educación ya están en escuelas, colegios, universidades. Las instituciones educativas los incluyen como un alumno más. Y lo último es que varios de ellos prestan servicios en instituciones públicas y privadas. Una ley permite su acceso a un puesto de trabajo. En algunas familias ellos se han convertido en sustento del hogar. Y vaya que demuestran destrezas en varias actividades.   

Estimado lector, recuerde que años atrás ellos fueron invisibilizados, se sentía vergüenza, se los escondía, se los negaba, pero algo especial sucedió en estos últimos años ¿Si recuerda? Exacto, la Misión Manuela Espejo los ubicó, conoció sus necesidades y les brindo atención. Aún más, a los de discapacidad severa les dio el bono Joaquín Gallegos Lara para que las familias les atiendan en sus requerimientos. ¿Qué tal?

Para estar siempre al día con lo último en noticias, suscríbete a nuestro Canal de WhatsApp.

Contenido externo patrocinado

Ecuador TV

En vivo

Pública FM

Noticias relacionadas

Social media